Değerli dostlar hepinize ŞİİRLİ CUMALAR diliyorum. Bu hafta için seçtiğim şair Ho Chi Minh, 19 Mayıs 1890- 2 Eylül 1969 yılları arasında yaşamıştır. Vietnam bağımsızlık hareketinin lideri ve Vietnam Demokratik Cumhuriyeti’nin ilk başkanıdır. Cezaevinde yazdığı “Hapishane Defteri” adlı şiir kitabıyla şair unvanını da taşımaktadır. Bugün (19 Mayıs) doğumunun 127. yıldönümü nedeniyle dünyanın pek çok ülkesinde kutlamalarla anılmaktadır.

Vietnam’ın Fransız egemenliği altındaki Nghe An’da doğmuştur. Asıl adı Nguyan That Thanh’dır. Öğrencilik yıllarında Fransız sömürgeciliğine karşı eylemlere katılmıştır. 20 yaşında bir şilepte aşçı yamağı olarak iş bularak ülkesinden ayrılmıştır. Daha sonra gittiği Fransa’da Sosyalizm düşüncesiyle tanışmıştır. 1920 yılında Fransız Komünist Partisi’nin kurucuları arasında yer almıştır. Fransız gazetelerinde yazdığı yazılarla çevresindeki gençleri örgütlemeye başlayan Ho Chi Minh’in eylemlerinden rahatsız olan Fransız hükümeti tarafından gıyabında ölüm cezasına çarptırılır.

1939 yılında II. Dünya Savaşının başlamasından sonra, Japonya 1940 yılında Fransız sömürgesi olan Vietnam’ı işgal eder. Bunun üzerine 1941 yılında Ho Chi Minh 30 yıllık bir ayrılıktan sonra ülkesine döner ve Japon işgalcilere karşı ülkesinde bir gerilla savaşı örgütlemeye başlar. Bu dönemde Ho Chi Minh takma adıyla tanınmaya başlamıştır. İsmi Vietnam dilinde “Işığa kavuşturan” anlamına gelir. Japon işgaline karşı destek bulmak amacıyla gittiği Çin’de Çan Kay Şek’in emriyle tutuklanmıştır. Bu tutuklanmayı şu dizelerle anlatmıştır Ho Chi Minh.

“Kollarımı ve ayaklarımı sıkıca bağladılarsa da
Dağlardaki kuşların şarkılarını duyarım
Ve orman doludur bahar çiçeklerinin kokularıyla
Kim engelleyebilir bunlardan özgürce hoşlanmamı
Onlardır azaltan bu uzun yolculuğun yalnızlığını
Felaket olgunlaştırdı beni
Ve aklımı çeliğe dönüştürdü”

İki yıla yakın tutukluluk süresince 115 şiir yazar, şiirleri yedinci yüzyılda yaratılmış Tang üslubuyla ve klasik Çince ile yazılmıştır.

“Sarp dağlara ve yüksek doruklara tırmanmış biri olarak
Düzlüklerde daha büyük tehlikelerle karşılaşacağımı nereden bilebilirdim?
Dağlarda, kaplanlarla karşılaştım ve sıyrıksız kurtuldum
Düzlüklerde, insanlara rastladım ve hapse atıldım”

Vietnamlı araştırmacı Fan Nuan onun cezaevi günlerini şöyle anlatır bir yazısında:

“… şafaktan önce yıldızlar sönmeden, iki eli bağlı, iki gardiyanın taşıdığı domuzun arkasında yola çıkarılırdı. Gece kuşlar yuvaya döndüğünde, bir çöp deposunun yanındaki idareten kullanılan hapishanede kafese konduğunda, geceyi bir bok çukurunda geçirmediği için mutlu olurdu… O zamanlar Çin hapishaneleri, yoksulluk, pislik, çürümüşlük, hastalıkla birlikte kumarbazların, tahtakurularının, afyon tiryakilerinin, pirelerin, frengililerin doluştuğu iğrenç yerlerdi…”

Cezaevinde yaşadığı koşulları anlattığı bir şiir, insanların neden özgürlükleri için mücadele etmesi gerektiğinin görkemli bir anlatımıdır.

“Yürüdüğümüz yolda, domuz taşıyor gardiyanlar
Domuzların yolculuğu gardiyan sırtında, insanlar sürüklenirken
Doğal özgürlüğünden vazgeçmek zorunda kaldı mı bir kez insan
Değeri daha da düşük oluyor domuzdan”
Ho Chi Minh için yazan İsmet Özel’in şiiri insanın içini burkar.
“Ben güya şiirler yazdığım için mahpusmuşum,
Mahpus olduğu için şiirler yazar Ho amca”

Cezaevinden çıktıktan sonra Japon işgaline karşı gerilla savaşını sürdürür Ho Chi Minh, direniş güçleri tek tek önemli kentleri geri almaya başlar. II. Dünya Savaşı’nın bitmesi ve Japonya’nın atom bombaları ile teslim olması üzerine Ho Chi Minh 2 Eylül 1945 tarihinde, beş yüz bin kişilik bir kalabalığın karşısında bağımsız Vietnam Demokratik Cumhuriyeti’nin kurulduğunu ilan eder. Ancak Japonları silahsızlandırma bahanesiyle, İngiltere Vietnam’ın güneyini işgal eder ve yeniden Fransız egemenliği başlatılmak istenir. 8 yıl boyunca Fransızlara karşı savaşır Ho Chi Minh, 1954 yılında Fransa yenilir ve geri çekilir. Ancak bu kez de ülke Güney ve Kuzey olarak ikiye bölünür ve Güney Vietnam ABD’nin siyasi ve iktisadi egemenliği altına girer. Güney ve Kuzey Vietnam arasında iç savaş başlar, savaş sürerken 1963 yılında ABD Vietnam’a asker çıkarır. 12 yıl süren, milyonlarca sivil ve askerin öldüğü Vietnam Savaşı 1975 yılında ABD’nin kesin bir yenilgisiyle sona erer. Ancak Ho Chi Minh savaşı kazandıklarını göremeden 1969 yılında ölür. Başkent Saygon’un adı Ho Chi Minh şehri olarak değiştirilir. Vietnamlılar Ho Chi Minh’e duydukları sevgi ve saygı nedeniyle onu Ho Amca adıyla kalplerine gömerler.
Bu hafta için Ho Chi Minh’in cezaevinden çıkarken yazdığı şiiri seçtim, beğeneceğinizi umuyorum.

“Hapishaneden çıkanlar ülkeyi yeniden kurabilir
Talihsizlik insanın sadakatinin sınavıdır
Adaletsizliğe karşı çıkanlardır dürüst insanlar
Hapishane kapıları açılır, gerçek ejderha dışarı çıkar”

KAYNAKLAR
1– Bilal Değirmenci, Vietnam, Gezgin Dergisi, Şubat 2010, 36. Sayı.
2- Hayrettin Filiz, Devlet Yöneten Sanat Adamları, Ege Telgraf Gazetesi, 1 Ekim 2016.
3- Vikipedi

Nereden çıktı bu ŞİİRLİ CUMALAR diyenler, okuyunuz lütfen:
http://bornovagazetesi.com/koseyazidetay.aspx?hid=130&yid=32

ŞİİRLİ CUMALAR, Ortadoğu bataklığına itilmeye, nefret diline ve muhafazakâr bir toplum olmaya karşı bir DURUŞ projesidir.

Proje adının kaynak gösterilmeden kullanılmaması rica olunur.