Değerli dostlar, hepinize ŞİİRLİ CUMALAR diliyorum. Bu hafta için seçtiğim şair Kürt edebiyatının 19. yy. sonu ve 20. yy. başındaki önemli temsilcilerinden olan Şeyh Rıza Talabani, 1832-1910 yılları arasında yaşamıştır. Şiirlerinde önce Lami sonraları Rıza mahlasını kullanmıştır.

Çocukluk yıllarında önce babasından daha sonra Kerkük’ün tanınmış medrese hocalarından iyi bir eğitim almıştır. Şiirlerini dört dilde yazmış ve söylemiştir; Kürtçe, Türkçe, Farsça ve Arapça olarak yazdığı şiirleri hiciv türündedir. İki kez İstanbul’a gelmiş ve Namık Kemal ile tanışmış, şiir sohbetleri yapmış ve ondan etkilenmiştir. Ancak Rıza Talabani’nin bariz olarak etkilendiği şairlerin başında Nefi gelmektedir. II. Abdülhamid döneminin baskıcı yönetimine tanıklık etmiş ve vilayetlere atanan paşalar, valiler, defterdarlar ve hakimlerden pek azı onun bazen aşırıya kaçan hicivlerinden kaçabilmiştir. Sivri dili ve pervasızlığı özellikle zalim ve rüşvet yiyen yöneticileri, yobaz din adamlarını hedef almıştır. Kendisi için söylediği şu beyitle onu tanıma/anlama fırsatı buluyoruz.

“İstese eyler sitayiş istese eyler heca
Laubalidir Rıza’nın meşreb-i rindanesi”
(İsterse över isterse hicveder, Rıza’nın kalender meşrebi laubalidir)

Kendisine bağlanan maaşı geciktiren Defterdardan Sultana varıncaya kadar herkes kaleminden nasibini almıştır.

“Namus arayan kimse hecâdan hazer eyler
Şairler ile hoş geçinür def’-i şer eyler
Te’hîr-i maaşım sana bir fâide vermez
Ey Ey mâni’-i rızkım bakalım kim zarar eyler”
(Namus arayan kimse, hicivden sakınır.
Şairler ile hoş geçinip kötülüğü def eder.
Maaşımı ertelemek sana bir fayda sağlamaz.
Rızkımı engelleyen, bakalım kim zarar eder.)

Toplum yapısının ve ahlakının bozulduğunu düşünen şairin günümüzde de değişik şekillerde kopya edilmiş, üzerinde değişiklikler yapılmış dizeleri oldukça tanıdıktır.

“İnsanı kamil aramak bu zamanda
Namus aramak gibidir kahpehanede”

Savaşın ve şiddetin sonuçlarını da apaçık bir şekilde önümüze serer.

“Nice cesetler karıncalara ve yılanlara yem oldu
Bu cesetler üzerinde kuşlar ve kurtlar yarışır oldu.”

Şiirlerinde Osmanlı yönetimini keskin bir dille yerer.

“Askerlerin içinden çıkan bir öküz vali oldu
Bab-ı Ali’de oturanlara Allah’ın laneti olsun
Alçak bir kapıdan gelmişlerdir bu zalim valiler.”

Şeyh Rıza Telebani’nin bu hafta için seçtiğim üç küçük şiirini Ataol Behramoğlu dilimize kazandırmış, severek okuyacağınızı sanıyorum.

“GENÇ ADAM ZAHİDE BAŞVURDU
Bütün gönlüyle katılmak için tarikata
Genç adam bir gün Zahid’e başvurdu
Zahid dedi ki: “Delikanlı, iyi hoş ama
Ben inancımı bir pula satalı bir yıl oldu!
MÜFTÜNÜN EVİ
Herkes bilir müftünün evi ne yandadır Kadı’nın evi ne yanda
Yoksulun biriyim ben, ne yanda olduğum kimin umurunda
ŞEYHLER
Şeyhler yatsı namazında uyuklamazlar tabii
Sizin gibi sabahın köründe kalkmıyorlar ki”

KAYNAKLAR
1-Ataol Behramoğlu, Özdemir İnce; Dünya Şiir Antolojisi, Pozitif Yayınları, 2008, Cilt 2, Sayfa 295.
2-Kerkük’te Kültürel Hareketin Gelişmesi, Prof. Dr. İzzeddin Mustafa Resül, Mart 2011.
3-Şeyh Rıza Talabani’nin Türkçe Şiirlerinde Sosyal ve Siyasi Hiciv, Salih Uçak, 09-10 Ocak 2014 tarihinde Ankara’da yapılan “Tarihte Kürtler ve Kürtler Sempozyumu” nda bildiri olarak sunulmuştur.
4-Divan-ı Şeyh Rıza-yı Talabani, Bağdat, 1935)
5- Kerkük Şairleri, Ata Terzibaşı, Kerkük, 1968.

Nereden çıktı bu ŞİİRLİ CUMALAR diyenler, okuyunuz lütfen:
https://doganalpblog.wordpress.com/2014/…/05/siirli-cumalar/

ŞİİRLİ CUMALAR, Ortadoğu bataklığına itilmeye, muhafazakâr bir toplum olmaya ve nefret diline karşı bir DURUŞdur.

ŞİİRLİ CUMALAR adının kaynak gösterilmeden kullanılmaması rica olunur.
#şiirlicumalar